Elisabeth Langgässer
De torso is een verhalenbundel, gepubliceerd in 1948 door de Duitse schrijfster Elisabeth Langgässer (1899-1950). De halfjoodse en katholieke Langgässer overleefde de Tweede Wereldoorlog in Duitsland en kon weer publiceren na een beroepsverbod in de nazitijd. In de jaren 1945-1950 werd ze veel gelezen, maar na haar dood snel vergeten; alleen haar verhaal Seizoensbegin over discriminatie van joden wordt op middelbare scholen nog veel gelezen. Bij mijn weten zijn haar romans wel, maar haar verhalen niet eerder in het Nederlands vertaald.
De flaptekst van de Ausgewählte Erzählungen noemt haar een even moderne als oerkatholieke, hoogintellectuele en tegelijk mystieke schrijfster en die kenmerken komen in deze verhalenbundel inderdaad alle vier tot uiting. Een “torso” is de afbeelding van een mens, maar een onvolledige en als het ware verminkte. De verhalen spelen dan ook in de “Stunde Null”, direct na de nederlaag in de Tweede Wereldoorlog in Berlijn, toen de bewoners bezig waren het puin te ruimen en het verleden te verwerken. De stad was bezet door de Russen, Amerikanen, Engelsen en Fransen, vandaar de Franse en Engelse zinnen in het openingsgedicht.
De bundel verhalen, die stuk voor stuk maar een paar pagina’s omvatten, begint en eindigt met een gedicht. Ik had er een metrische en rijmende vertaling van gemaakt, maar die bleek de duistere gedichten nog duisterder te maken. Daarom besloot ik metrum en rijm op te geven en de inhoud zo nauwkeurig mogelijk te reproduceren.
De gebruikte uitgave is: Elisabeth Langgässer, Ausgewählte Erzählungen. Mit einem Nachwort von Horst Krüger. pp. 181-272. Verlag Ullstein, Frankfurt am Main-Berlijn-Wenen, 1980.
Foto: kind in Berlijn, 1945.
Kees van Hage 